W dzisiejszym artykule chciałabym skupić się przede wszystkim na tym, co możesz zrobić jeśli masz zbyt wysoki testosteron. Testosteron należy do tzw. androgenów, czyli hormonów męskich. Jest to hormon steroidowy i pochodzi od cholesterolu. U kobiet produkowany jest głównie w jajnikach. Testosteron w prawidłowej ilości też jest nam – kobietom, potrzebny, ponieważ odpowiada m.in. za dobre samopoczucie i libido. Dlatego nie chcemy, żeby jego poziom był bardzo niski.
Aczkolwiek w praktyce znacznie częściej spotykam się z wysokim testosteronem u moich pacjentek, co niestety daje swoje objawy.
OBJAWY WYSOKIEGO TESTOSTERONU
- Trądzik
- Wypadające włosy
- Hirsutyzm (czyli pojawianie się włosów w „męskich miejscach”)
- Zaburzenia miesiączkowania
- Tłusta cera
- Problem z zajściem w ciąże
- Przetłuszczające się włosy
- Brak owulacji
- Spadek libido
- Obniżony nastrój
- Stany depresyjne
- Obniżony ton głosu
PRZYCZYNY WYSOKIEGO TESTOSTERONU
Często testosteron rośnie w wyniku PCOS, insulinooporności czy np. po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych (bardzo często tak się zdarza, zwłaszcza, jeśli przed rozpoczęciem przyjmowania tabletek miałaś zaburzenia hormonalne). Na pewno lekarz zaproponuje Ci leczenie hormonalne czy powrót na tabletki antykoncepcyjne, ale są inne sposoby od których warto zacząć.
Dodam od siebie, że tabletki antykoncepcyjne, które są tak chętnie polecane, nie rozwiążą problemu, bez zajęcia się przyczyną wysokiego testosteronu. Pamiętaj proszę, że tabletki tylko przykrywają problem blokując Twoje hormony. Są jak plaster na jątrzącą się ranę.
Jeśli chcesz przeczytać więcej o tym, jak przygotować się do odstawienia tabletek antykoncepcyjnych polecam mojego e-booka.
Aczkolwiek rozumiem oczywiście, jeśli się na nie zdecydujesz. Miej tylko świadomość skutków ubocznych i tego, że po odstawieniu tabletek Twój problem najprawdopodobniej powróci.
Chciałabym jeszcze dodać, że wcale nie trzeba mieć androgenów powyżej standardowej normy laboratoryjnej, którą masz podaną na kartce obok wyników, aby doświadczyć objawów wysokiego testosteronu. Wystarczy, że np. są w górnych granicach „normy”, ale masz np. niskie estrogeny lub nie masz owulacji (czyli nie produkujesz progesteronu). Dlatego zawsze trzeba interpretować wszystkie wyniki hormonalne razem.
Jeszcze raz to napiszę: to że masz testosteron „w normie” nie oznacza, że nie będzie dawać objawów nadmiaru androgenów.
Inne przyczyny wysokiego testosteronu to:
- Brak owulacji i brak progesteronu – progesteron, czyli hormon jaki wydzielamy tylko i wyłącznie po owulacji równoważy działanie testosteronu i zmniejsza aktywność enzymu – alfa – 5 reduktazy, która przekształca testosteron do jego bardziej aktywnego brata – dihydrotestosteronu DHT.
Chcesz się dowiedzieć jak wpierać cykl i owulację? Sprawdź mój kurs: Kompendium o cyklu i owulacji!
- Wysoka prolaktyna – może zaburzać działanie alfa – 5 – reduktazy i zwiększać stężenie DHT (podwyższa również inny androgen – DHEA-S).
- Bałagan w jelitach – jelita odpowiadają za metabolizm estrogenów i testosteronu, a poza tym – uczestniczą w modulowaniu reakcji zapalnej (dysbiozy = nasilenie stanu zapalnego)
- Stan zapalny w przebiegu np. Hashimoto, nietolerancji pokarmowych (najcześciej pszenica, nabiał).
NATURALNE SPOSOBY NA WYSOKI TESTOSTERON U KOBIET
Dieta o niskim indeksie glikemicznym
Tak jak pisałam powyżej – najczęściej wysoki testosteron u kobiet występują razem z insulinoopornością. Więc pierwszym krokiem jest zastanowienie się jak wygląda Twoja dieta w kontekście ilości cukru i węglowodanów prostych, które się w niej znajdują.
- Jesz razowe pieczywo? Czy raczej białą kajzerkę?
- Dorzucasz warzywa do posiłków, czy zadowalasz się keczupem?
- Pojawiają się w Twojej diecie kasze, ryż brązowy, makaron razowy? Czy bazujesz na ich białych odpowiednikach.
Oczywiście raz na jakiś czas, jak sięgniesz po białe węglowodany to nic się nie stanie. Chodzi o to, żeby po prostu bazować na razowych. Ale uwaga, bo wiem, że stwierdzenie „raz na jakiś czas” nie jest zbyt precyzyjne… Najlepiej by było, żebyś zapisała sobie tydzień dzienniczka żywieniowego i na tej podstawie warto ocenić, czy cukier i węglowodany proste pojawiają się „raz na jakiś czas”, czy jednak codziennie coś.
Chodzi mi o to, że mogą być takie sytuacje, że codziennie jesz inny produkt będący dużym źródłem węglowodanów prostych, więc tak naprawdę codziennie silnie bodźcujesz jajniki. Co na androgeny nie pomoże.
Tutaj przeczytasz więcej o niskim indeksie glikemicznym: [klik].
Duże wahania stężenia glukozy i insuliny powodują też zmniejszone wytwarzanie SHBG, czyli tzw. globuliny wiążącej hormony płciowe, która będzie tutaj ogromnie istotna! SHBG wiążę testosteron i sprawia, że nie jest on aktywny, bo jest z nią związany.
Te jadłospisy pomogą Ci obniżyć testosteron:
Schudnięcie
Ale tylko, jeśli masz nadmiar tkanki tłuszczowej… Najczęściej chodzi też o spory nadmiar. Często dziewczyny z nadwagą nie mają jeszcze problemu z hormonami, ale już otyłość może być w tym kontekście problematyczna.
Tkanka tłuszczowa jest czynna metabolicznie. Bierze udział w wytwarzaniu estrogenów, które łatwo mogą być przekształcane w testosteron. Dlatego kobiety z otyłością mogą mieć zarówno nadmiar estrogenów jak i testosteronu.
Pamiętaj tylko, żeby zrobić to z sensem i zdrowo. Nie chodzi tu o mordercze „diety” niskokaloryczne albo o zażynanie się na siłowni – to da odwrotny efekt niż zamierzony.
Poczytaj o zdrowym odchudzaniu tutaj: [klik], [klik], [klik].
Błonnik pokarmowy
Tak, błonnik. Błonnik pokarmowy naprawdę pomaga pozbyć się wysokiego testosteronu. To dlatego, że jeśli Ci go brakuje, większość testosteronu wydzielonego do żółci zostaje ponownie wchłonięta w jelitach i ponownie wykorzystana. Błonnik wiąże nadmiar testosteronu (i estrogenów) w jelitach, więc przeciwdziała nadmiarowi. Jeszcze inaczej: jak jesz błonnik to testosteron jest wydalany z kupą, a jak nie jesz – więcej testosteronu zostaje w organizmie i pozostaje czynna.
O błonniku rozwodziłam się tutaj: [klik].
Wprowadź cynk
I mam tu na myśli dietę i suplementację. Źródła cynku w diecie:
- Wątróbka
- Wołowina
- Ser
- Fasola, ciecierzyca i inne strączki
- Tofu i soja
- Fasolka szparagowa
- Pestki dyni
- Sezam
- Boczniaki
- Zarodki pszenne
- Warzywa kapustne
Codziennie włączaj źródła cynku do diety.
Suplementacja cynkiem również może świetnie się sprawdzić. Zazwyczaj polecam ok. 30 – 50 mg cynku. Cynk jest niezwykle ważny dla równowagi hormonalnej i owulacji, a poza tym będzie również obniżał testosteron. To naprawdę potężny sojusznik, jeśli borykasz się wysokim testosteronem!
Jedz omega – 3
Większe wysycenie organizmu kwasami tłuszczowymi omega – 3, to niższy poziom androgenów.
Możesz również włączyć suplementację omega -3 , ale pamiętaj, żeby wybierać tę z dobrego źródła! Jakość omega -3 jest niezwykle istotna. Zjełczałe omegi będą miały bardzo niekorzystne działanie i mogą pogorszyć sprawę.
Omega – 3 znajdziesz w: tłustych rybach morskich i pstrągu, orzechach włoskich, siemieniu lnianym, oleju lnianym, chia.
Ogarnij stres
Przewlekły stres będzie podwyższał kortyzol (a ten niekorzystnie działa na wrażliwość insulinową i na czynność jajników, co pociągnie za sobą nadmiar testosteronu). Nadmiar stresu – kortyzolu będzie „kradł” pregnenolon, który jest substratem zarówno do produkcji kortyzolu i progesteronu. Dlatego nadmiar stresu będzie zaburzać owulacje
Mleko i nabiał krowi
To również czynnik, który może powodować nadmierną produkcję testosteronu. Niektóre kobiet źle reagują na kazeinę z mleka krowiego. Żeby to sprawdzić możesz odstawić krowi nabiał na 4-6 tygodni i zobaczyć, czy pomoże Ci to na Twoje objawy.
Podkreślam, że chodzi o krowi nabiał, bo nabiał owczy albo kozi może być nadal dobrze tolerowany.
Zadbaj o witaminę D
I mam tu na myśli suplementację. Niedobory witaminy D mogą upośledzać przemiany hormonów, zmniejszać wrażliwość na insulinę. Dziewczyny z niskimi stężeniami mają również niższą szansę na owulację.
Koniecznie zbadaj poziom witaminy D (bada się czynny metabolit 25 OH D) i włącz odpowiednią dawkę suplementacyjną lub leczniczą, jeśli masz niedobór.
Kobiety z zaburzeniami hormonalnymi czy insulinoopornością powinny utrzymywać wartości stężenia witaminy D w zakresie 50 – 70 ug/ml. Przy takich stężeniach hormony pracują najlepiej.
Magnez
To wg mnie razem z cynkiem podstawowy składnik mineralny! Superważny dla hormonów. Będzie wpływał m.in. na lepszą gospodarkę insulinową, co przełoży się na mniejsze stężenie testosteronu.
Oczywiście zwróć uwagę też na dietę. Wybieraj źródła magnezu tak często, jak się da! Źródła magnezu to m.in. zielone warzywa (jarmuż, szpinak, kapusta, brokuł, , strączki, razowe węglowodany (kasza gryczana!), komosa ryzowa, pestki dyni, kiełki, migdały i nerkowce, kakao i gorzka czekolada oraz… woda mineralna.
Jeśli chcesz spróbować z suplementacją (a bardzo Ci to polecam!), to przede wszystkim zwróć uwagę na formę magnezu! Większość suplementów to tlenek magnezu, który okropnie się wchłania. Wybierz cytrynian (uwaga – u niektórych może powodować biegunki, zwłaszcza w większych dawkach), glicynian lub inną formę organiczną, np. mleczan, taurynian. Polecam magnez rozdzielać i ewentualną większą część brać na noc – będzie wspierał sen i wyciszenie.
Dodatkowe działania na wysoki testosteron:
- Ekstrakt z zielonej herbaty lub resweratrol- poprawiają insulinowrażliwość i mogą wpływać na obniżenie testosteronu.
- Suplementacja DIM – blokuje receptory dla androgenów i jest inhibitorem aromatazy (enzymu, który przekształca estrogeny w testosteron; uwaga – może obniżyć też estrogeny)
- Suplementacja lukrecją i piwonią białą – obniżają stężenie testosteronu we krwi.
- Suplementacja Saw Palmetto, czyli palma sabałowa. Jest inhibitorem enzymu alfa-5- reduktazy, która przekształca testosteron w jego najaktywniejszą wersję – dihydrotestosteron (DHT) (uwaga, może obniżyć estrogeny) – rzadko z niej korzystam w praktyce.
- Grzybki Reishi są inhibitorem enzymu alfa-5- reduktazy. Poza tym, Reishi może wspierać układ odpornościowy.
- Picie mięty (taka zwykła herbatka miętowa – 2-3 razy dziennie)
- Olej z wiesiołka lub ogórecznika – zawiera GLA, które mogą pomóc na objawy. Stosuj 1-2 łyżeczkę tych olejów dziennie. I cierpliwości! Pierwsze efekty możesz zobaczyć po 8-10 tygodniach picia tych olejów.
- Niepokalanek, na którego trzeba szczególnie uważać. Polecam, jeśli masz podniesioną prolaktynę i to jest główną przyczyną zburzeń cyklu u Ciebie.
PODSUMOWANIE
Mam nadzieję, że dzięki temu, co przeczytałaś zaczniesz działać w kierunku obniżania wysokiego testosteronu! To da się zrobić. Zachęcam oczywiście, żeby podejść do sprawy racjonalnie i mądrze. Tutaj indywidualizacja i działanie na PRZYCZYNĘ wysokiego testosteronu będzie najistotniejsze. Dodatkowo wspieraj swój cykl miesiączkowy, owulację i miesiąc po miesiącu będzie coraz lepiej.
Dziękuję za powyższy merytoryczny opis jak możemy samodzielnie starać się wspomóc organizm. Ostatnio ginekolog stwierdził, że mój poziom androgenów jest „tylko lekko ponad normę”, a ja dosłownie łysieje o cerze nie wspominając. Samoocena totalnie w dół. Jedyne co mi zaoferowano to tabletki antykoncepcyjne. Pani podejście utwierdza mnie w moim intuicyjnym sprzeciwie, że to nie tędy droga…
Zawsze najbardziej liczą się objawy. Tabletki antykoncepcyjne niestety nie rozwiązują przyczyny problemu i to mój największy zarzut do nich. Cieszę się bardzo, że mój wpis Ci się przydał. Trzymam kciuki!
Trafiłam zupełnie przypadkiem. Jestem pod opieką endokrynologa od zeszłego roku. Wysoki testosteron i androstenion, oczywiście zlecono mi dodatkowe badania i usg nadnerczy. Po tabletkach oba hormony się obniżyły ale o dziwo po roku stosowania antykoncepcji znowu się podniosły. I od nowa rozszerzona diagnostyka. Lekarz przepisał mi leki na nadciśnienie, bo podobno mają wpływ właśnie na te hormony. Zastanawiam się czy je w ogóle brać i nie spróbować właśnie naturalnie trochę zadziałać. Może faktycznie nie za bardzo dbam o siebie w sensie hormonalnym 😀
Dziekuje w końcu konkretny, prosto napisany post ! Jestem wdzięczna za wielka pomoc! Wolę zadbać o testosteron przez dietę niż brak hormony, które zle na mnie działają
Cieszę się bardzo, że artykuł pomógł się odnaleźć w temacie! Powodzenia 🙂
Świetny artykuł. Mam zespół antyfosfolipidowy, wchodzę w menopauzę, Hashimoto i się zasypuję. Dzięki artykułowi ogarnę się z zupełnie innej strony
Trzymam kciuki w takim razie! 🙂
Czy stosowanie tych metod na obniżenie testosteronu ma sens, gdy mam PCOS? Skoro to jest przyczyna to ona nie zniknie chyba… czy inaczej to działa?
Albo po prostu trzeba te metody stosować do końca życia aby pozbyć się np trądziku?
Hej! Oczywiście, że ma sens. I nie trzeba stosować ich do końca życia, tylko tyle ile trzeba 🙂 Jeśli chcesz zglębić temat pcos to polecam Ci mojego bezpłatnego e-booka: Znajdź przyczynę PCOS: https://kbednarska.pl/pobierz-ebooka-przyczynapcos/
Zdrówka!
Jaaaka wiedza💪super dzięki!🙏
Na zdrowie! <3
♥️♥️♥️
Przeczytałam Twój artykuł kilka dni temu i znów do niego wracam, by wypisać sobie wszystkie kroki jakie mogę podjąć w walce z podwyższonymi androgenami (w moim przypadku Androstendion). Od roku chodzę po dermatologach z problemem nadmiernego wypadania włosów, ale niestety na ten moment brak poprawy, także chyba czas spróbować od innej strony. Dzięki za artykuł i czekam na więcej! 🙂
Zdecydowanie polecam działanie na wielu frontach. Powodzenia! 🙂
Witam,
od jakiegoś czasu mam ogromne wysypy na dekolcie. Włosy przetłuszczały mi się od zawsze odkąd pamiętam, muszę myć codziennie, wydaje mi się, że też wypadają więcej niż standardowo powinny.
Poza tym przetłuszczająca się cera i tendencje do trądziku.
Co warto zbadać: testosteron wolny czy całkowity oraz ewentualnie jakie inne badania?
Niestety nawet jeśli wyjdą za duże parametry, nie chcę decydować się na antykoncepcję, bo staram się o dziecko.
Tutaj w opisie w obszarze: “Jeśli chcesz zarezerwować termin na konsultację:” masz link do badań jakie polecam 🙂
https://kbednarska.pl/produkt/konsultacja-indywidualna/
Witaj. Też szukałam listy badań jakie należy zrobić ale powyższy link nie działa.. tzn przenosi do strony “Nie znaleziono żadnych wyników”
Bo po prostu opcja pojedynczej konsultacji nie jest już dostępna. Wystarczy kliknąć w inną opcję, np. pakiet i tam jest link do badań 🙂 (sklep -> współpraca 1:1 -> pakiet)
Bardzo serdecznie dziekuje za Pani artykul. Ja od ponad 5 lat biore tabletki ze wzgledu na poziom testosteronu. Zaczynam dzialac z dieta i suplementacja.
W takim razie trzymam kciuki! Powodzenia 😉
Nie bardzo rozumiem. Niektórzy w swoich artykułach opisują identyczne objawy przy zbyt niskim poziomie testosteronu i zalecenia są takie same. Ja mam jakiś koszmarnie niski i lekarz chce mi zalecić jakieś tabletki i dietę zwierzęcą (mięsno-tłuszczową). Nie wydaje mi się, żeby to był dobry pomysł. Co Pani o tym myśli?
Niestety nie mam pojęcia gdzie czytałaś te informacje, ale przy niskim testosteronie raczej będą występować problemy z libido, budowaniem masy mięśniowej, osłabienie, stanami depresyjnymi, obniżone libido… Problemy skórne (np. trądzik) czy np. hirsutyzm raczej nie występują. Niestety indywidualnie nie jetem w stanie podpowiedzieć, bo nie znam dokładnie Twojego przypadku.
Dzień dobry, jaki powinien być prawidłowy wynik testosteronu? Ja cały czas słyszę od lekarza, że jeżeli mieści się w widełkach to wszystko jest dobrze.
Wszystko zależy też od objawów – bo jeśli testosteron jest w górnych granicach wartości referencyjnych, a np. estradiol jest dość nisko – to już może być problemem. Zwłaszcza, że często testosteron ulega łatwo przemiany do DHT (dihydrotestosteron), więc testosteron jest nisko, ale za to wysoko DHT (to silniejsza wersja testosteronu). Naprawdę różnie to bywa 🙂
A jakie są możliwe przyczyny podwyższonego testosteronu?
Oj może być ich bardzo dużo – począwszy od insulinooporności, podwyższonej prolaktyny, przewlekłego stresu czy chociażby problemów z jelitami. Wg mnie najważniejsza przyczyna to brak owulacji i stan zapalny. Także trzeba spojrzeć naprawdę całościowo.
Hej, Od którego suplementu najlepiej zaczaąć? DIM czy zielona herbata? Jakich producentów wybrać?
Hej! Niestety nie jestem w stanie polecić niczego indywidualnie. Jeśli chodzi o producentów, to współpracuję z UNS i od nich polecam zieloną herbatę (KasiaB10 – 10%).
hej, mam testosteron 47, gdzie norma do 48, a estradiol 62 gdzie norma jest od 12-233, moim glownym problemem jest tradzik na rzuchwie, troche na dekolcie, czasami na szyji, do tego przetluszczajace sie, wypadajace wlosy. mysle o suplementacji dim, myslisz ze cos da ? cykle mam raczej regularne- poprzedzone plamieniami przed okresem, zawsze pomagaly tabletko anty, ale nje chce ich brac juz na ten moment, jestem 8mies po porodzie, w trakcie ciazy i 6mies po bylo super, wogole podczas ciazy to moglam myc wlosy raz na tydzien a i cera super… i tak kminie co moze byc nie tak 🙁 waga spada bo sie odchudzam (bmi ok juz), insulina ok, glukoza ok, tsh ok, shbg na srodku normy,acth 43 – norma do 63. podpowiesz cos?
Hej! Wszystko co mogłam przekazać poza konsultacją jest w artykule 🙂 Niestety nie mogę pomóc indywidualnie, bo mam za mało danych o Tobie.
Jak to jest z tym cynkiem?, ponieważ gdzie nie czytam to wszędzie jest napisane iż on podnosi poziom testosteronu a nie obniża. Czy mogłabyś się do tego odnieść ? 🙂
Pewnie chodzi o testosteron u mężczyzn. U kobiet wygląda to inaczej i cynk jest świetnym wsparciem w PCOS.