IBS – Zespół Jelita Nadwrażliwego

No hej! Dzisiaj przychodzę do Was z odrobinę poważniejszym tematem. Chciałabym Wam przybliżyć pewne zaburzenie czynnościowe jelit o bardzo ciekawej nazwie: zespół jelita nadwrażliwego. (ang. IBS- Irritable Bowel Syndrome). Sama mam IBS, a choruję na nie od dawna, ale dopiero na jesień 2019r. zostałam zdiagnozowana i rozpoczęłam leczenie. Bardzo to przeciągałam i myślałam, że sama sobie poradzę. Nic bardziej mylnego.

Dzisiaj przedstawię Wam trochę teorii, która jest niezbędna, aby zrozumieć, dlaczego nasze jelita są niekiedy dla nas uciążliwe i nas drażnią. Jeśli uważasz, że Cię to znudzi – przestań czytać, raczej się nie obrażę (ale nigdy nie wiadomo…)

Jeśli chcesz od razu przejść do diety w IBS to klikaj tutaj: [klik]. Zostaniesz przekierowany do artykułu o takiej treści.

ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO

Zespół jelita nadwrażliwego (będę się posługiwać skrótem IBS) charakteryzuje się przede wszystkim przewlekłymi, nawracającymi bólami brzucha, wzdęciami, zaparciami, biegunkami, zgagą, odbijaniem czy zmianą rytmu wypróżnień bez obecnej przyczyny z natury organicznej czy biochemicznej, a nawet zmęczeniem [1].

Mówiąc prościej, masz wzdęcia, biegunki czy zgagę lub coś innego “dziwnego” dzieje się z Twoim brzuchem, ale w badaniach nic nie wychodzi. Już samo to może frustrować, prawda?

KTO CIERPI NA IBS?

Jest coraz częściej diagnozowanym zaburzeniem, jednak uważa się, że dokładna liczba chorych nie jest znana, gdyż nie wszyscy chorzy decydują się na wizytę u gastrologa, co zależy w głównej mierze od dokuczliwości objawów.

Szacuje się, że na IBS choruje ok. 10-25% populacji (inne źródła podają wartość 13% populacji polskiej). Co ciekawe IBS jest drugą, zaraz po przeziębieniu, przyczyną nieobecności w pracy. Wyobrażasz sobie! Mnie ta informacja zszokowała, ale w sumie się nie dziwię, bo sama miałam ostatnio taki atak bólu brzucha pewnego ranka, że nie byłam wstanie robić nic innego jak leżeć przez 2 godziny w bezruchu. Ruszałam się tylko do toalety rzecz jasna.

IBS zdecydowanie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn (14% do 8,9%) [2]. Dotyczy przede wszystkim ludzi młodych w wieku 30-40 lat. Pokusiłabym się o stwierdzenie, że IBS jest już problemem społecznym, o którym jednak wciąż za mało się mówi!

To mój brzuch w chwili zaostrzeń IBS. Na szczęście już dawno coś takiego się u mnie nie pojawiło.

PRZYCZYNY IBS

Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane i prawdopodobnie jest ich wiele.

Można tutaj zaliczyć:

• przewlekły stres (np. w pracy),
• przyczyny psychosomatyczne (np. depresja, stany lękowe),
• niewłaściwe nawyki żywieniowe,
• zaburzenia równowagi flory jelitowej,
• występujące choroby autoimmunologiczne,
• zaburzenia hormonalne,
• zakażenia wirusowe w przeszłości,
• intensywna antybiotykoterapia,
• traumatyczne przeżycie w przeszłości,
• czynniki genetyczne
• nadwrażliwość lub nadprodukcja serotoniny [7]
• a nawet błędy żywieniowe w okresie niemowlęctwa (wczesnego dzieciństwa) czy urodzenie się przez cesarskie cięcie [1].

Bardzo możliwe, że osoby cierpiące na IBS charakteryzują się tzw. większą wrażliwością trzewną (odczuwają dyskomfort w sytuacjach, które dla zdrowej osoby są “normalne” i nie powodują objawów) lub występują u nich zaburzenia w pracy motorycznej jelit [3].

Ważna jest tutaj też czynność tzw. MMC, czyli wędrującego kompleksu elektrycznego. Jest to taka szczoteczka, która uaktywnia się ok. 90 minut po posiłku i działa do kolejnego posiłku. Ma za zadanie posprzątać pozostałości pokarmu w jelitach. Jeśli działa nieprawidłowo – w jelicie na dłużej pozostają resztki pokarmów, co stwarza lepsze warunki do fermentacji bakteryjnej , a to już prosta droga do objawów IBS [4]. Okazuje się, że osoby z gorszą funkcją tego systemu częściej rozwijają IBS [5].

SKĄD BIORĄ SIĘ OBJAWY IBS

Głównym czynnikiem powodującym objawy jest rozszerzanie jelita na skutek wzdęć, co skutkuje podrażnieniem zakończeń nerwu błędnego, a więc ból. Warto także podkreślić, że może to nie być wcale widoczne wzdęcie brzucha. Osoby z IBSem często mają nadwrażliwość na bodźce z przewodu pokarmowego, a więc skutkuje to bólem przy teoretycznie małym wypełnieniu jelita gazami.

Biegunki i/lub zaparcia to skutek nieprawidłowej motoryki jelita lub dysbiozy bakteryjnej. Biegunki ponadto mogą wynikać ze zwiększeniem ciśnienia osmotycznego masy kałowej za sprawą łatwo fermentujących węglowodanów, przez co jelita “ciągną” wodę. No i znowu, następuje zwiększenie objętości jelita i ból połączony z biegunką.

DIAGNOSTYKA IBS

W celu diagnozy IBS stosuje się tzw. Kryteria Rzymskie. Aby zdiagnozować IBS niezbędne jest wystąpienie nawracającego bólu brzucha lub dyskomfortu, trwający co najmniej 3 dni w miesiącu i przez ostatnie 3 miesiące, związanego z co najmniej 2 cechami wymienionymi poniżej:

• zmniejsza się po wypróżnieniu
• jego początek wiąże się ze zmianą częstości wypróżnień
• jego początek wiąże się ze zmianą konsystencji stolca.

Od momentu wystąpienia dolegliwości do momentu ustalenia rozpoznania musi upłynąć co najmniej 6 miesięcy [1].

Wyróżnia się także różne typy IBS w zależności od objawów. W związku z tym możemy wskazać postać zaparciową, biegunkową i mieszaną. Każda z postaci wymaga indywidualnego toku działania mającego na celu poprawę funkcjonowania jelit.

Jeśli chodzi o diagnostykę to oczywiście najlepiej jak pokieruje Cię lekarz, to jego działka.

Mogę jednak tutaj zaznaczyć, że najczęściej stosuje się testy oddechowe (najlepiej z glukozą). Pomocna może być także badanie kalprotektyny w kale. Oczywiście warto być także na bieżąco ze swoimi wynikami badań podstawowych tj. morfologia, lipidogram (cholesterol całkowity, cholesterol LDL, HDL, czy trójglicerydy), aminotransferazy wątrobowe- ASPAT, ALAT, glukoza, TSH.

Niekiedy lekarz decyduje się na diagnozę po samym wywiadzie… No cóż. Polecam jednak upomnieć się o badania.

Niestety, ale coraz częściej mam do czynienia z pacjentami, którzy zgłaszają objawy wymienione przeze mnie powyżej, jednak nie mają zdiagnozowanego IBS przez lekarza (bo najczęściej u niego nie byli) [4].

Nieswoistość objawów IBS powoduje, że jest to zaburzenie dość ciężkie do zdiagnozowania i najczęściej IBS jest diagnozowany metodą prób i błędów tj., zostałeś przebadany przez lekarza na obecność innych chorób oraz zaburzeń i nic nie zostało wykryte, więc to IBS.

Jest to dość problematyczne, ponieważ dietetyk nie może diagnozować chorób, a z drugiej strony chcę pomóc pacjentom. W tych przypadkach postępowanie jest odrobinę odroczone w czasie, ponieważ, aby diagnoza była możliwa do postawienia pacjent musi odczuwać objawy, a więc nie wdrażać jeszcze zaleceń czy diety.

Wprowadzenie diety/ zaleceń często powoduje, np. obniżenie stanu zapalnego, zaniknięcie markerów wielu chorób przez to w testach, które mają wykryć te choroby często nic nie wyjdzie – rozumiesz o co chodzi? A poza tym, żeby wykryć IBS faktycznie musi zachodzić ta zwiększona fermentacja w jelitach.

Oczywiście wszystko zależy od pacjenta, zazwyczaj wystarczy informacja o niezbędnej diagnozie i tacy pacjenci do mnie wracają, a wtedy już możemy zaczynać działać. Oczywiście zdarza się, że pacjenta kieruje lekarz do dietetyka i to jest najlepsza możliwość z mojego punktu widzenia, ale także z punktu widzenia pacjenta. Niestety zdarza się to bardzo rzadko.

LECZENIE IBS

Leczenie IBS jest trudne i żmudne, a samo IBS, a właściwie jego objawy, lubi wracać. Najczęściej bez antybiotyków się nie obejdzie. Stosowana jest Rifaksymina, Neomycyna, Metronidazol, prokinetyki i inne leki, np. rozkurczowe.

Co więcej, prokinetyki należy brać co najmniej 3 miesiące po zakończeniu leczenie, a bardzo często przez dużo dłuższy czas. Do prokinetyków zalicza się, m.in. Iberogast, (który mnie ratuje i obecnie stosuję go przewlekle), ale też lek Debretin, Tribux, czy chociażby olejek miętowy, imbir.

Probiotyki w IBS

Probiotyki to sprawa, bez której się nie obejdzie. Bo niby jak Twoje jelita mają zacząć dobrze pracować bez dobrych bakterii?

Dobór probiotyków to bardzo indywidualny kwestia, każdy inaczej może zareagować na dany preparat. To co mogę podsunąć- stosuj na początku probiotyki jednoszczepowe, np. Sanprobi IBS. Dopiero później możesz kombinować z innymi probiotykami. Dobrze sprawdzają się Bifidobakterie czy Saccharomyces boulardii. Lepiej trzymaj je w lodówce, bez względu na to co pisze producent na opakowaniu. Przedłużysz w ten sposób ich trwałość.

Probiotyki (i ewentualnie dietę) zacznij stosować dopiero po antybiotykoterapii. Żeby leki prawidłowo zadziałały bakterie fermentacji jelitowej (przez które najczęściej źle się czujesz) muszą “szaleć”, a więc lepiej ich nie wyciszać.

PODSUMOWANIE

Na koniec mogę rzec, że zespół jelita nadwrażliwego jest tematem dość wstydliwym. Rzadko zdarza się, aby ktoś głośno o nim mówił, np. w biurze czy szkole. Nie ma co się dziwić.

No bo kto opowiada w pracy przy porannej kawie o tym, że nie mógł wczoraj wstać z toalety z powodu uporczywej biegunki, miał takie wzdęcia, że rodzina z nim nie mogła wytrzymać czy nie wypróżniał się od 10 dni. Nic fajnego…

Uwierzcie mi, że TEN problem istnieje, mało tego, istnieje w naszym otoczeniu. Prawdopodobnie znasz ludzi, których jelita nie dają im spokoju i drażnią… i drażnią! Najpewniej nawet nie wiesz, że taki problem ich dotyczy.

Jeśli sam masz takie właśnie niesforne trzewia, to w kolejnej części artykułu opowiem o tym, co możemy z tym zrobić w zakresie modyfikacji diety i stylu życia. A żeby Cię zachęcić dodam, że możemy dużo!

A tymczasem się żegnam i życzę urozmaiconego dietowania! Kasia

[1] Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia. Klinika Gastroenterologii, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie; Pediatr Med Rodz 2013, 9 (3), p. 250–255.

[2] Guidelines on the management of irritable bowel syndrome. A. Pietrzak, B. Skrzydło-Radomańska, A. Mulak. Gastroenterology Rev 2018; 13 (4): 259–288 .

[3] A. Harper, M.Naghibi, D. Garcha. The Role of Bacteria, Probiotics and Diet in Irritable Bowel Syndrome. Foods 2018, 7, 13; doi:10.3390/foods7020013

[4] T. Takahashi. Mechanism of Interdigestive Migrating Motor Complex. J Neurogastroenterol Motil. 2012 Jul; 18(3): 246–257.

[5] M. Pimentel, E. Soffer, E. Chow, Y. Kong, H. Lin. Lower Frequency of MMC Is Found in IBS Subjects With Abnormal Lactulose Breath Test, Suggesting Bacterial Overgrowth. Dig Dis Sci. 2002 Dec;47(12):2639-43.

[6] Jelito drażliwe. Leczenie dietą. Hanna Stolińska- Fiedorowicz. ISBN 978-83-8132-036-8

[7] M. Camilleri, W. Chey, E. Mayer, A. Northcutt, A. Heath. A Randomized Controlled Clinical Trial of the Serotonin Type 3 Receptor Antagonist Alosetron in Women With Diarrhea-Predominant Irritable Bowel Syndrome. Arch Intern Med. 2001 Jul 23;161(14):1733-40.