Ciągłe zmęczenie, problemy ze snem, zmiany skórne, spadek libido… jeśli przytrafiło Ci się coś z tego, z pewnością zastanawiasz się: „Co jest nie tak?”. Jedną z rzeczy, którą PRZEDE WSZYSTKIM warto zbadać w takim wypadku, jest poziom hormonów. Kiedy jest ich za dużo lub za mało, zaczyna nam doskwierać coraz więcej problemów zdrowotnych… Dowiedz się, jak rozpoznać objawy zaburzeń hormonalnych!
Przyczyny braku równowagi hormonalnej
Zmiany w produkcji hormonów mogą mieć wiele przyczyn: od naturalnych procesów (jak menopauza) po stany chorobowe. Nieodpowiednia dieta, niedobory pokarmowe, przewlekły stres, zbyt niski lub zbyt wysoki poziom tkanki tłuszczowej czy niektóre leki również mogą wpłynąć na zaburzenie równowagi. Hormony w większości powstają w gruczołach, m.in. przysadce, tarczycy, trzustce, jajnikach. Kiedy któryś z nich nie działa tak jak powinien – w organizmie zaczynają zachodzić zmiany.
Objawy zaburzeń hormonalnych
Każda z nas kiedyś doświadczyła wahań nastroju, miała gorszy dzień, była zmęczona czy poirytowana… To jest jak najbardziej naturalne i normalne! Problem pojawia się wtedy, gdy takie objawy towarzyszą nam CODZIENNIE lub przez większość dni w tygodniu. Do tego niepokojące mogą być zmiany w proporcjach ciała, zaburzenia cyklu miesiączkowego, spadek libido, suchość skóry, trądzik, zmiany apetytu, problemy ze snem.
Zaburzenia hormonalne u kobiet – wpływ na zdrowie
Zastanawiałaś się kiedyś, dlaczego to kobiety częściej skarżą się na problemy hormonalne? Odpowiedź jest dosyć prosta – to w naszym organizmie zachodzi więcej zmian: cykl miesiączkowy, ciąża, menopauza. Warto, żebyś wiedziała, co powinno Cię zaniepokoić.
Spadek libido
W wyniku zaburzeń hormonalnych możesz zauważyć u siebie spadek libido. Dzieje się tak np. przy nieprawidłowej pracy tarczycy, podwyższonym poziomie prolaktyny, niedoborze estrogenów czy testosteronu (tak, u kobiet również jest wydzielany testosteron!). Ale żeby skomplikować sprawę jeszcze bardziej – nadmiar tych hormonów również może odbić się niekorzystnie na libido. Nie ma nic dziwnego w tym, że Twoje libido jest na różnym poziomie w poszczególnych fazach cyklu. Libido jest zmienne. Libido powinno być najwyższe w okolicach owulacji, a niższe w II fazie cyklu. Problem pojawia się, gdy przez cały cykl nasze libido zaczyna być na bardzo niskim poziomie. To świadczy o jakichś problemach.
Przyrost masy ciała
Chyba żadna z nas nie lubi stawać na wadze i widzieć dodatkowe kilogramy. Szczególnie, gdy nasza dieta ani aktywność fizyczna nie zmieniły się. Nie jemy więcej, ruszamy się tyle co zawsze, więc o co chodzi? To również może być skutkiem zaburzeń hormonalnych; nieodpowiedniego poziomu insuliny, leptyny (hormonu regulującego apetyt), kortyzolu czy problemów z tarczycą. Nie zawsze samo odchudzanie wystarczy, żeby mieć szczupłą sylwetkę – czasem problem tkwi gdzieś indziej!
Zaburzenia hormonalne a cykl miesiączkowy i płodność
Pod wpływem zaburzeń hormonalnych często występują problemy z cyklem: może stać się nieregularny, a miesiączki bardzo bolesne lub zbyt obfite. Zdarza się nawet całkowity brak owulacji. Jeśli dotyczy to Ciebie, najlepiej jak najszybciej zbadaj poziom hormonów płciowych oraz hormonów tarczycy! Warto wybrać się również do lekarza ginekologa, który powinien być pierwszą osobą do której się zwrócisz, jeśli coś Cię niepokoi. Niewyleczona przyczyna może prowadzić w przyszłości do problemów z zajściem w ciążę i na co dzień pogarsza komfort życia.
Zmiany skórne
Większość z nas w okresie dojrzewania przechodziła przez problemy z cerą (koszmar!). Pewnie myślałaś, że masz to już za sobą, a tu nagle zmiany skórne pojawiają się znowu w wieku dorosłym. CZEMU? To też może być wina hormonów, a dokładniej ich złego poziomu. Przykładowo wzrost stężenia estrogenów (tzw. dominacja estrogenowa, o której więcej dowiesz się z kursu: Działaj z dominacją estrogenową) może doprowadzić do problemów z cerą. Trądzik wywołany przez estrogeny możesz zauważyć na czole, brodzie, policzkach i nosie, najczęściej przed okresem (w II fazie cyklu). Grudki są bolesne, a ich pojawienie poprzedza zaczerwienienie twarzy. Także nadmiar lub niedobór hormonów tarczycy może wywołać zmiany. Przy niedoczynności, skóra zazwyczaj jest sucha i blada. Przy nadczynności – często jest tłusta, z przebarwieniami w postaci wysypki (pokrzywki) czy rumienia. Nie zapominajmy także o testosteronie i innych androgenach, które są bardzo częstą przyczyną zmian trądzikowych. Są podniesione np. w PCOS.
Zaburzenia hormonalne – jakie badania?
Poziom hormonów możesz zbadać z krwi. Jeśli Twoje cykle są rozregulowane lub masz trudności z zajściem w ciążę zwróć uwagę w szczególności na:
- estradiol, FSH, LH, prolaktynę, testosteron, DHEAS (badane w 2-5 dniu cyklu)
- progesteron, estrogen (badane 7 dni po owulacji).
Warto, żebyś rozważyła zbadanie hormonów tarczycy (TSH, FT4, FT3), gdyż wiele kobiet boryka się z osłabioną tarczycą.
W zaburzeniach hormonalnych trzeba też spojrzeć holistycznie na organizm, dlatego same badania hormonów mogą nie wystarczyć. Warto zbadać m.in. witaminę D, witaminę B12, kwas foliowy, ferrytynę. niedobory składników odżywczych bardzo często są cegiełką do rozwoju zaburzeń hormonalnych.
Więcej na temat badań w zaburzeniach hormonalnych dowiesz się z webinaru:
Profilaktyka i leczenie zaburzeń hormonalnych
Dieta, styl życia, aktywność fizyczna… to wszystko wpływa na równowagę w organizmie. Nie czekaj aż objawy nasilą się do tego stopnia, że będą Ci utrudniać życie. Zawsze jest dobry moment na wprowadzenie zmian.
Dieta a równowaga hormonalna
Równowaga hormonalna zależy w pewnym stopniu od tego, co jesz. Jeżeli codziennie pozwalasz sobie na fast foody, słodycze, „gotowce” na obiad; nie dziw się, że procesy w Twoim organizmie nie zachodzą tak jak powinny. Gruczoły do produkcji hormonów potrzebują surowców, takich jak: aminokwasy, kwasy tłuszczowe, cholesterol, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz z grupy B, składniki mineralne.
Co z ilością dostarczanych kalorii? Diety wysokokaloryczne mogą prowadzić do nadwagi i otyłości, a także związanych z nimi powikłań, w tym hormonalnych. Pamiętaj, że tkanka tłuszczowa też może wydzielać hormony! Natomiast te, ze zbyt małą podażą kalorii – nie dostarczą wszystkich niezbędnych składników.
Planując posiłki, zwróć szczególną uwagę na:
– kwasy tłuszczowe omega-3 (znajdziesz je w rybach, orzechach czy olejach roślinnych)
– produkty pełnoziarniste – źródło witamin z grupy B
– źródła białka w posiłkach (np. mięso, jaja, nabiał, suche nasiona roślin strączkowych)
– dużą ilość warzyw – bogatych w witaminy i aktywne związki roślinne
– źródła jodu dla prawidłowej pracy tarczycy (ryby morskie, owoce morza, produkty zbożowe); często jednak w przypadku jodu nie jesteśmy w stanie go dostarczyć z diety
– źródła magnezu (produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, orzechy, kakao i gorzka czekolada >80%).
Aktywność fizyczna
Regularna umiarkowana aktywność fizyczna może przyczynić się do poprawy gospodarki hormonalnej. Wystarczy, że codziennie poświęcisz około 30 minut np. na jazdę na rowerze, spacer czy pilates. Jeżeli chodzi o zbyt intensywne wysiłki – nie zawsze będą korzystne dla zachowania równowagi. Wszystko zależy od stanu Twojego organizmu.
Stres a równowaga hormonalna
W czasie dużego lub przewlekłego stresu w Twoim organizmie wydzielany jest w nadmiarze kortyzol. Jego wysoki poziom nie pozwala Ci się zrelaksować, jesteś w ciągłym stanie napięcia, gotowości do słynnej reakcji „walcz lub uciekaj”, pojawiają się problemy ze snem. Konsekwencją braku odpowiedniej ilości snu jest rozregulowanie układu hormonalnego. Nadmiar kortyzolu może też wywołać zaburzenia miesiączkowania i np. całkowite zahamowanie cykli miesiączkowych lub brak owulacji. Kortyzol to również problemy z jelitami i gospodarką glukozowo – insulinową. Nadmierny stres może też zmniejszać Twoje szanse na ciąże, ponieważ obniża poziom progesteronu, który jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu ciąży. Pomyśl więc o chwili dla siebie w ciągu dnia (dla odstresowania); weź gorącą kąpiel, posłuchaj muzyki czy wyjdź na spacer. Jeśli czujesz, że sama sobie nie radzisz nie wahaj się poprosić o pomoc np. psychoterapeuty czy psychiatry (lub obu tych specjalistów). Często wsparcie tych specjalistów jest kluczowym etapem na drodze do równowagi hormonalnej.
Niechciane objawy zaburzeń hormonalnych
Zarówno nadmiar jak i niedobór hormonów może powodować uciążliwe objawy. Już odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną można wiele zmienić. Czasem niezbędne będą inne zmiany w stylu życia czy suplementacja. Pamiętaj – masz wpływ na pracę swoich hormonów! Zamiast męczyć się z niechcianymi objawami latami, zadbaj o to teraz!
Bibliografia
- Wpływ wysiłku fizycznego na homeostazę i środowisko wewnętrzne organizmu człowieka – Wojtasik Wojciech i in., 2015;5(9):754-767.
- Hormonalna terapia zastępcza a choroby układu sercowo-naczyniowego, Maciej Lesiak i in., Ginekologia Polska, 2016, 87, 59-64.
- Rola czynników hormonalnych w etiopatogenezie i terapii trądziku pospolitego, Michał Sobjanek i in. 2006,6, 266-272.
- Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność, Bojanowska M. i in., 2018, 67, 425-439.
- Diagnostyka i leczenie zaburzeń hormonalnych jako wyraz troski o zdrowie prokreacyjne i profilaktyka niepłodności. Czy metody rozpoznawania płodności mogą być pomocne?, Smyczańska J., 2019, 39(3).
