Czy Twoje miesiączki nagle przestały się pojawiać? Zastanawiasz się, o co chodzi? Od razu wyjaśnię – brak miesiączki nie zawsze jest oznaką ciąży! Mimo że prawie każda z nas nie lubi czasu menstruacji, który niekiedy wiąże się z dyskomfortem, zmianami nastrojów czy nawet bólem (co notabene nie jest normalne) – to jednak JEJ BRAK jest jeszcze bardziej niepokojący. Może być to sygnał, że coś złego dzieje się w Twoim organizmie. W tym artykule dowiesz się jakie kroki możesz podjąć, aby przywrócić regularność cyklu.
Zrozumienie braku miesiączki — pierwotny i wtórny brak miesiączki
Brak miesiączki często budzi spory niepokój. Chcesz lepiej zrozumieć to zjawisko? Przede wszystkim można wyróżnić dwa typy tego zaburzenia: pierwotny i wtórny.
Definicja i różnice między pierwotnym a wtórnym brakiem miesiączki
Pierwotny brak miesiączki występuje u młodych dziewczyn w dwóch przypadkach:
- jeżeli do 16. roku życia nie rozpoczęły miesiączkowania, mimo prawidłowo rozwiniętych cech płciowych;
- gdy do 14. roku życia nie wystąpiła miesiączka, a rozwój drugorzędowych cech płciowych jest zahamowany.
Natomiast wtórny brak miesiączki to inna sytuacji. Również wyróżniane są dwa przypadki:
- gdy krwawienia nie występują przez okres 3. lub więcej miesięcy u kobiet, które wcześniej normalnie miesiączkowały;
- przy braku miesiączki przez 6 lub więcej miesięcy u kobiet, których cykle już wcześniej były nieregularne.
Jakie są najczęstsze objawy związane z brakiem miesiączki?
Wraz z całkowitym zatrzymaniem krwawień możesz odczuwać:
- bóle podbrzusza,
- bóle głowy,
- zaburzenia widzenia,
- trądzik,
- zwiększenie owłosienia na różnych częściach ciała,
- niskie libido,
- wypadające włosy,
- suchość pochwy i skóry,
- problemy ze snem,
- obniżony nastrój.
Hormonalne przyczyny braku miesiączki
No dobra, czyli już wiesz, jakie są rodzaje i towarzyszące objawy braku miesiączki. Teraz najważniejsze – co może być przyczyną takiego stanu? Jeśli wykluczyłaś ciążę, a nadal nie wiesz, dlaczego Twoja miesiączka się nie pojawia, podpowiem, że najczęściej jest to wynik problemów hormonalnych.
Zaburzenia hormonalne jako główny powód braku miesiączki
Najczęstszą przyczyną wtórnego braku miesiączki są zaburzenia w funkcjonowaniu osi podwzgórze-przysadka-jajnik, która odpowiada za prawidłową pracę kobiecego układu rozrodczego. Brak krwawień może być też związany z nadmiarem prolaktyny w organizmie czy nieprawidłową pracą tarczycy.
Hiperprolaktynemia i jej wpływ na cykl miesiączkowy
Podwyższony poziom prolaktyny może mieć niekorzystny wpływ na Twój cykl. Zdarza się, że jest to przejściowy wynik stresu, wysiłku fizycznego, przyjmowania niektórych leków, nieodpowiedniej diety (wysokotłuszczowej, wysokoprzetworzonej) czy z problemów jelitowych. Przyczyna podniesionej prolaktyny może być również dość błaha i wynikać z nieprawidłowego przygotowania do badania. Warto wiedzieć, że prolaktyna podnosi się jako odpowiedź na czynniki stresowe, zarówno te związane z przewlekłym stresem w życiu, jak i niedoborami czy chociażby z problemami jelitowymi.
Jeśli natomiast taki stan utrzymuje się długo, przyczyny trzeba szukać głębiej, ponieważ może być wynikiem choroby, np. gruczolaka przysadki.
Niedoczynność i nadczynność tarczycy jako przyczyny braku miesiączki
Zarówno niedoczynność tarczycy, jak i jej nadczynność może być powodem problemów z cyklem i braku miesiączki. Zbyt niski poziom hormonów tarczycy zakłóca produkcję gonadotropin – hormonów niezbędnych do regulacji cyklu menstruacyjnego, a także wzrost poziomu prolaktyny. Nadmiar tych hormonów wpływa na zmiany w metabolizmie estrogenów i progesteronu oraz zaburzenia wspomnianej wcześniej osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Dlatego, jeśli zaobserwowałaś problemy z cyklem, upewnij się, czy poziom hormonów tarczycy jest u Ciebie w normie.
Zmiany hormonalne spowodowane stresem a brak miesiączki
Stres powoduje m.in. zwiększenie poziomu kortyzolu oraz prolaktyny we krwi. Wysoki poziom kortyzolu może hamować wydzielanie gonadoliberyny (wiem, trudna nazwa!), a ta z kolei odpowiada za prawidłowy przebieg cyklu. O prolaktynie wspominałam już kilkakrotnie wyżej. Silny i długotrwały stres może też wpływać na funkcje podwzgórza, które reguluje wiele procesów hormonalnych, w tym też cykl menstruacyjny.
Inne przyczyny braku miesiączki
Wiesz już, że przyczyną mogą być hormony, ale czy to wszystko? Co jeszcze warto wziąć pod uwagę, gdy spóźniający się okres jest przyczyną twoich zmartwień?
Ciąża jako potencjalna przyczyna braku miesiączki
Tak jak wspomniałam, ciąża nie jest jedyną przyczyną braku miesiączki, jednak przede wszystkim trzeba ją najpierw wykluczyć! Ciąża może być główną przyczyną braku okresu. W jej trakcie dochodzi do przerwania cyklu. Upewnij się, wykonując test ciążowy i zapisując się na wizytę do ginekologa.
Zespół policystycznych jajników jako przyczyny braku miesiączki
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najpowszechniejszym dotykającym kobiety zaburzeniem endokrynologicznym (występuje u 5-10% kobiet w wieku rozrodczym). U większości chorych z PCOS praca jajników jest zaburzona, często występują skąpe i nieregularne miesiączki lub ich całkowity brak.
Więcej o objawach, przyczynach i diagnostyce PCOS przeczytasz w innym artykule.
FHA jako przyczyna braku okresu
FHA to dość często pomijany problem, ale może być właśnie tym, z czym się borykasz. FHA to brak miesiączki trwający dłużej niż 6 miesięcy bez żadnych innych problemów zdrowotnych. Oznacza to, że nie masz żadnych nieprawidłowości anatomicznych ani stwierdzonych chorób, które mogłyby być przyczyną braku okresu.
Pamiętaj, że miesiączki wywoływane lekami lub antykoncepcją się nie liczą – mówimy o Twoich naturalnych cyklach. Zanim zdiagnozują Ci FHA, powinnaś być przebadana w kierunku chorób tarczycy, celiakii, PCOS i hiperprolaktynemii. Czasami nawet jeśli masz miesiączki rzadko, ale częściej niż co 6 miesięcy, to możesz już zmierzać w stronę FHA.
Często spotykam kobiety, które mają miesiączki raz na 4 miesiące i ich wyniki badań wskazują na FHA. Wtedy ich organizm naprawdę potrzebuje wsparcia. Dlatego, jeśli masz wątpliwości, zawsze warto skonsultować się ze specjalistą i nie bagatelizować żadnych objawów.
Całe postępowanie co robić i jak działać z FHA omówiłam na webinarze: Odzyskaj miesiączki i pożegnaj FHA!. Jeśli myślisz, że FHA to coś, co może dotyczyć Ciebie, to nie ma lepszego źródła informacji niż mój webinar.
Nadmierne odchudzanie, anoreksja i ich wpływ na cykl miesiączkowy
Dążenie do bardzo szybkich rezultatów w postaci utraty masy ciała, stosowanie restrykcyjnych diet, głodówek i intensywnych ćwiczeń fizycznych może doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Duża i szybka utrata masy ciała bardzo często jest powiązana z zanikiem miesiączki. Nasz organizm w niedostatecznej podaży kalorii widzi ZAGROŻENIE i ogranicza się tylko do niezbędnych funkcji życiowych, aby „przetrwać”. Co więcej, estrogen jest także produkowany częściowo w tkance tłuszczowej (nie tylko w jajnikach). Jeśli udział tkanki tłuszczowej w Twoim ciele wynosi poniżej 16% – prawdopodobnie nie obserwujesz już krwawień miesiączkowych (możesz mieć niski poziom estrogenu).
Badania naukowe pokazują, że im dłużej występuje u nas brak miesiączki, tym trudniej ją potem odzyskać! Co więcej, brak miesiączki związany z niską masą ciała może także prowadzić do innych zaburzeń hormonalnych oraz osłabienia kości.
Rozpoznanie i leczenie braku miesiączki
Jeżeli obserwujesz u siebie brak miesiączki – nie ignoruj tego! Może być to sygnał, że w Twoim organizmie dzieje się coś poważnego.
Podstawowe badania w celu rozpoznania przyczyn braku miesiączki
Na samym początku warto wykluczyć ciążę podczas badań u ginekologa. Nawet jeśli ciąża w Twoim przypadku jest niemożliwa i tak warto zrobić badania USG, w celu oceny stanu narządów rodnych. Następnie ważne jest wykonanie podstawowych badań morfologii krwi oraz oznaczenie poziomu hormonów:
- estrogenu
- LH i FSH
- testosteronu, DHEAS
- prolaktyny
- Hormonów tarczycy (Ft3, FT4) i TSH.
Omówienie badań, jakie warto zrobić w zaburzeniach hormonalnych znajdziesz w webinarze: Zaburzenia hormonalne – jakie badania warto zrobić?
Metody leczenia braku miesiączki
Jeśli już znasz przyczynę braku miesiączki – czas na działanie! W tym przypadku przede wszystkim powinno być przyczynowe, a więc zależy od tego, co się dzieje w Twoim organizmie. Jeśli masz PCOS kluczowe będą działania z PCOS. Jeśli jesz za mało lub masz zbyt dużo stresu w życiu – aby odzyskać miesiączki musisz zająć się tym tematem. Jeśli masz niedobory pokarmowe (bardzo częsta sprawa u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi), to musisz je zidentyfikować i je uzupełnić.
Jeśli interesuje Cię przyczynowe podejście do zaburzeń hormonalnych i to, jak działać (również z niedoborami) to polecam Ci projekt “Połącz kropki”. To projekt, w którym przeprowadzę Cię przez funkcjonalną diagnostykę i tego, gdzie szukać przyczyn zaburzeń hormonalnych.
W całym procesie ważna jest również dieta, która powinna być bogatoodżywcza, dobrze skomponowana i kolorowa. Zwróć uwagę na:
- źródła zdrowych tłuszczów (oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, orzechy, pestki i nasiona),
- dobre źródła białka (drób, wołowina, jajka, nasiona roślin strączkowych,np. ciecierzyca, soczewica, produkty mleczne),
- włączanie źródeł przeciwutleniaczy, tj. owoce jagodowe, brokuły, kakao i czekolada gorzka, zielona herbata,
- spożywanie odpowiedniej ilości węglowodanów, nie za małej i nie za dużej,
- dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości kalorii.
Poza tym, lekarz może Ci zaproponować jako wsparcie w postaci preparatów hormonalnych, tj. progesteron. Warto jednak skonsultować, żeby był to progesteron naturalny, a nie progestageny. Pamiętaj, że samo wywołanie miesiączki nie jest rozwiązaniem problemu! W przypadku braku miesiączki chodzi o to, żeby nasz organizm SAM do niej doprowadził. Do tego potrzebuję wspierających warunków.
Tabletki antykoncepcyjne również nie przywracają regularnych miesiączek! Krwawienie podczas przyjmowania “tabletek anty”, to krwawienie z odstawienia i nie ma to niczego wspólnego z naszymi naturalnymi miesiączkami.
Czy całkowite wyleczenie jest możliwe po zakończeniu leczenia?
Przy działaniu na przyczynę problemu – Twój cykl może się wyregulować i po jakimś czasie powróci prawidłowa miesiączka. Pamiętaj jednak, że wymaga to cierpliwości i nie przy każdej chorobie możliwe jest całkowite wyleczenie, ale można wprowadzić w remisję daną przypadłość (jak np. PCOS). Jeszcze raz powtarzam, że to wszystko zależy od przyczyny! Dlatego na pierwszym miejscu warto postawić na DIAGNOSTYKĘ.
Podsumowanie
Miesiączka i prawidłowy cykl to w pewien sposób wyznaczniki, czy w Twoim organizmie zachodzą prawidłowe procesy. Dlatego, nawet gdy nie planujesz w tym momencie potomstwa, nie ignoruj nieprawidłowych cykli! Znając przyczynę zaburzeń, dużo prościej podjąć odpowiednie kroki, a nawet przywrócić regularne cykle.
Bibliografia
- Klein D.A., Poth M.A., Amenorrhea: An Approach to Diagnosis and Management. American Family Physician, 2013, 87(11), 781-788.
- Teede H., Deeks A., Moran L., Polycystic ovary syndrome: a complex condition with psychological, reproductive and metabolic manifestations that impacts on health across the lifespan, 2010, 8, 41.
- Mehler P.S., Brown C., Anorexia nervosa – medical complications. Journal of Eating Disorders, 2015, 3, 11.
