PCOS – objawy, przyczyny i diagnostyka

PCOS jest na pewno dużym wyzwaniem dzisiejszej medycyny. Leków na PCOS nie ma, a często proponowane tabletki antykoncepcyjne (lub inne formy antykoncepcji hormonalnej) nie są działaniem przyczynowym, a objawowym (wyciszają objawy PCOS, ale nie docierają do ich bezpośredniej przyczyny). Czym jest PCOS, jakie są jego objawy i przyczyny? Jak zdiagnozować zespół policystycznych jajników? Przeczytasz o tym w tym artykule.W tym artykule przedstawię Ci najważniejsze informacje o PCOS.

Co to jest PCOS?

PCOS, czyli Zespół Policystycznych Jajników (z ang. PoliCystic Ovary Syndrome), to obecnie najczęstsze zaburzenie endokrynologiczne, które dotyka wielu kobiet i dziewczyn. Wiąże się z zaburzeniami w niemal całym organizmie i z wieloma niekorzystnymi objawami. Kobiety ze zdiagnozowanym zespołem PCOS mają również często problemy z zajściem w ciążę.

PCO i PCOS – czym się różnią?

PCO (Policystyczny Jajnik) i PCOS (Zespół Policystycznych Jajników) to dwa różne stany, choć mogą wywoływać podobne objawy. W skrócie, PCO dotyczy jedynie ultrasonograficznego wyglądu jajników, podczas gdy PCOS to kompleksowe zaburzenie hormonalne związane z objawami z trzech głównych kategorii. W diagnostyce PCOS stosuje się Kryteria Rotterdamskie, które uwzględniają zarówno obraz ultrasonograficzny jajników, jak i obecność innych objawów klinicznych.

PCOS – objawy

Poniżej te objawy PCOS, które widzę najczęściej w swojej praktyce:

• nieregularne miesiączki lub brak miesiączki (albo brak owulacji lub nieregularne owulacje),
• hirsutyzm, czyli owłosienie typu męskiego w miejscach, w których kobiety włosów zazwyczaj nie chcą – twarz, piersi, plecy, brzuch,
• policystyczne jajniki w obrazie usg,
• zmiany trądzikowe,
• przetłuszczanie skóry (również skóry włosów),
• łysienie typu męskiego i wypadające włosy,
• problemy z zajściem w ciążę.

Fizyczne i psychiczne objawy PCOS

Do objawów towarzyszących zespołowi policystycznych jajników (w zależności od typu) zalicza się także nadmierną senność i brak energii, bóle głowy, mocna ochota na słodycze, a nawet wzdęcia i problemy z jelitami.

W wynikach badań bardzo często można dostrzec natomiast zaburzony lipidogram (najczęściej zbyt wysoki cholesterol całkowity i trójglicerydy), niski poziom witaminy D, podniesioną insulinę (czyli wynik powyżej 10 uIU/ml). 

PRZYCZYNY zespołu policystycznych jajników

Ogólnie u podstaw rozwoju PCOS leżą wysokie androgeny i to one w głównej mierze przyczyniają się do powstania niekorzystnych objawów PCOS. Można powiedzieć, że PCOS jest problemem z owulacją, co następnie skutkuje nadprodukcją androgenów (np. testosteronu).

W tym miejscu warto zaznaczyć, że w prawidłowym cyklu miesiączkowym to właśnie owulacja jest kluczowym momentem. Tylko po owulacji dochodzi do produkcji progesteronu, który będzie równoważył androgeny (czyli mówiąc bardziej dosadnie – progesteron będzie działał antyandrogenowo).

Dlatego, jeśli chcesz działać przyczynowo w PCOS, to musisz na początku się zastanowić, skąd się wzięły wysokie androgeny lub problemy z owulacją. Więcej na temat typów PCOS przeczytasz w e-booku: ,,Znajdź przyczynę PCOS!”, którego możesz pobrać za darmo.

Już teraz mogę Ci powiedzieć, że wyróżniamy 4 główne typu PCOS:

1. PCOS związane z insulinoopornością – stanowi ok. 70% przypadków. Mamy tutaj insulinooporność, a więc podniesioną insulinę, glukozę lub nieprawidłowy wynik krzywej glukozowo – insulinowej czy podniesiony wskaźnik HOMA – IR.
2. PCOS nadnerczowe – gdzie mamy podniesione TYLKO DHEA-S. Czyli testosteron jest okej, a problem pojawia się z DHEA-S. Nie ma też insulinooporności, lub insulinooporność pojawiła się wtórnie (nie jest początkową przyczyną PCOS).
3. PCOS „post pill” – Występuje wtedy, gdy masz diagnozę PCOS po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, a wcześniej PCOS nie było. Tutaj najczęściej mamy bardzo zaburzony stosunek LH do FSH, np. LF 25, FSH 3 – ich stosunek 8 (powinien być idealnie ok. 1).
4. PCOS związane ze stanem zapalnym – dość skomplikowana sprawa, bo tutaj przyczyną może być wszystko, co generuje u nas stan zapalny, czyli np. IBS, SIBO, nieustabilizowane Hashimoto, niezdiagnozowana celiakia, nietolerancja nabiału lub innego jedzenia, np. jajek, łuszczyca, RZS, AZS.

PCOS – DIAGNOSTYKA

Diagnostyka PCOS może być skomplikowana, ponieważ objawy mogą różnić się u poszczególnych pacjentek. W celu potwierdzenia diagnozy, obecnie w diagnostyce w Polsce stosuje się Kryteria Rotterdamskie, które zostały zaproponowane podczas międzynarodowego spotkania konsensusowego w Rotterdamie w 2003 roku.

Kryteria Rotterdamskie

Kryteria Rotterdamskie są wykorzystywane jako ważne narzędzie diagnostyczne, które pozwala zidentyfikować i lepiej zrozumieć to kompleksowe zaburzenie hormonalne, co jest kluczowe dla odpowiedniego zarządzania i leczenia PCOS. Kryteria Rotterdamskie PCOS zakładają, że aby zdiagnozować zespół policystycznych jajników trzeba co najmniej dwóch spośród trzech głównych kategorii objawów PCOS, które obejmują:

• Nieregularne owulacje lub jej brak owulacji
• Wysokie androgeny (tzw. męskie hormony – testosteron, dihydrotestosteron, a także S, androstendion) lub kliniczne objawy wysokich androgenów oceaniany (za pomocą skali Ferimana – Gallaway’a – trądzik czy łysienie androgenowe nie wystarcza do diagnozy PCOS!
• Obraz wielotorbielowatych jajników (co najmniej 12 pęcherzyków śr. 2–9 mm, objętość jajnika >10 ml) w badaniu USG lub podniesiony poziom AMH.

Badania dodatkowe

Diagnostyka zespołu policystycznych jajników wymaga wykluczenia innych możliwych przyczyn takich jak problemy tarczycy czy nadnerczy. W przypadku podejrzenia PCOS ważne jest również przeprowadzenie badań laboratoryjnych w celu oceny poziomu hormonów, takich jak LH, FSH, testosteron, a także poziomu cukru we krwi.

Samo USG, na którym widać policystyczne jajniki (PCO), nie JEST jednoznaczne z PCOS. Warto wiedzieć, że cysty w jajnikach mogą występować nawet u 25% kobiet bez żadnych problemów ze zdrowiem. Poza tym, jajniki policystyczne mogą się też pojawiać np. jeśli masz niedoczynność tarczycy, wysoką prolaktynę, przyjmujesz antykoncepcję lub jeśli masz np. FHA, czyli czynnościowy podwzgórzowy zanik miesiączki. Dlatego moim zdaniem absurdem jest rozpoznanie PCOS na podstawie tylko i wyłącznie USG, a obserwuję w mojej praktyce, że często tak się właśnie dzieje.

Terapia PCOS

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu wiesz już, czym jest PCOS, jak zdiagnozować PCOS i jakie są jego objawy. Terapia w PCOS powinna się skupiać przede wszystkim na przywróceniu regularnych cykli menstruacyjnych (oraz owulacji) i kontrolowaniu poziomu hormonów. Jest to możliwe dzięki działaniu przyczynowym (np. działanie z insulinooporością – jeśli występuje, przy jednoczesnym wsparciu jajników). Leki hormonalne, to niestety działanie jedynie objawowe. Warto pamiętać, że każdy przypadek PCOS jest unikalny dlatego postępowanie może się różnić u każdej pacjentki.

Jednym z aspektów terapii PCOS jest także wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych, uporanie się z niedoborami pokarmowymi i wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. Jeśli chcesz przeczytać więcej na temat tego jaka dieta w PCOS będzie skuteczna, to zapraszam Cię do artykułu na ten temat: Dieta w PCOS. Przykładowy jadłospis w PCOS.

Polecam również moje produkty: