Jeśli nie masz okresu i Cię to martwi (co jest w pełni zrozumiałe!), to musisz wiedzieć, że taka sytuacja ma swoją przyczynę. Miesiączka lub jej brak, to ważny wskaźnik tego co się dzieje w Twoim organizmie.
Brak okresu nie jest ,,Twoja uroda”, ale jest sygnałem od ciała: „Nie jestem teraz gotowe na inwestycję, jaką jest cykl miesiączkowy”.
Tak, inwestycję. Porównajmy to do pieniędzy – jeśli nie masz oszczędności i ledwo dajesz radę z miesiąca na miesiąc (mam nadzieję, że tak nie jest!), to nie będziesz inwestować pieniędzy, tylko raczej przeznaczysz je na coś najważniejszego, np., na jedzenie, prawda?
Podobnie tutaj: jeśli nie ma zasobów, z których organizm mógłby skorzystać, nie ma miesiączek.
Jedno jest pewne – to, że nie masz miesiączki lub miesiączki są nieregularne ma swoją przyczynę.
Przyczyny braku okresu
Jedną z częstych przyczyn braku miesiączki jest PCOS. Ale pisałam o PCOS ostatnio bardzo dużo, więc wróć po prostu do moich poprzednich artykułów o PCOS (np. Co robić w PCOS?; możesz też przesłuchać podcastów na temat PCOS – KASIA BEDNARSKA PODCAST [tutaj – Spotify])
Drugą z częstych przyczyn, a mam wrażenie, że jeszcze bardziej olewaną w gabinetach specjalistów, jest FHA, czyli czynnościowy podwzgórzowy zanik miesiączki. I na tym chciałabym się na moment zatrzymać.
Być może FHA to właśnie Twój problem.
Co to jest FHA, czyli czynnościowy podwzgórzowy zanik miesiączki?
Z definicji: to brak miesiączki w okresie dłuższym niż 6 miesięcy przy niewystępowaniu innych problemów medycznych. Czyli bez towarzyszących nieprawidłowości budowy anatomicznej ani stwierdzonej choroby organicznej.
UWAGA – miesiączki wywoływane lekami lub miesiączki na tabletkach antykoncepcyjnych się nie liczą. Chodzi o Twoje naturalne miesiączki.
Przed zdiagnozowaniem FHA, powinnaś więc być przebadana co najmniej w kierunku: chorób tarczycy, celiakii, PCOS czy np. hiperprolaktynamii.
Z mojej praktyki wynika, że nawet jeśli masz miesiączki rzadko, ale jeszcze nie raz na 6 miesięcy, to też możesz iść już w stronę FHA, a Twój organizm może wymagać mocnego wsparcia (dedykowanego w FHA). Często widzę, że kobiety/ dziewczyny, u których wyniki badań mogą wskazywać na FHA, mają miesiączki np. raz na 4 miesięcy, więc jeszcze w „oficjalne” widełki się nie łapią.
Przyczyny FHA
Podobnie jak wszystkie zaburzenia hormonalne, również FHA ma swoje przyczyny i tylko działając na przyczynę jesteś w stanie poradzić sobie z brakiem okresu.
Przyczynami FHA jest:
- Zbyt niskie spożycie kcal w stosunku do zapotrzebowania lub zbyt niska ilość tkanki tłuszczowej
- Nadmiar aktywności fizycznej
- Duży stres czy trauma (przy czym stres dla organizmu to też np. niedobory pokarmowe, np. witaminy D).
Brzmi łatwo, prawda? Tylko brzmi, bo niestety mogą nam się przeplatać również inne rzeczy, które skutecznie będą blokować cykl miesiączkowy, np. niedoczynność tarczycy czy bałagan w jelitach (dysbiozy, SIBO, pasożyty – to wszystko dla organizmu źródło stresu i stanu zapalnego). Jak to zwykle bywa należy przyjrzeć się całemu organizmowi i temu co dokładnie się dzieje, a przyczyny mogą się ze sobą mieszać.
Niezależnie od swoistej sytuacji wywołującej czynnościowy brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego cechuje się zahamowaniem pulsacyjnego wydzielania gonadoliberyny (gonadotropin releasing hormone, GnRH) z podwzgórza, co przekłada się następnie na problemy z pulsacją LH. A LH to hormon, który następnie działa na jajniki, więc zaburzone wydzielanie go będzie się wiązało z problemami z cyklem miesiączkowym.
Masz PCOS czy FHA?
Niestety, ale FHA często mylone jest z PCOS, co nie pozwala na działanie celowane w FHA, bo zaczynasz działać tak jak w PCOS. (Spoiler alert! – w FHA również tabsy anty czy wywołanie miesiączki to nie rozwiązanie, a działanie objawowe – dlaczego? Mówię o tym w tym filmie na Instagramie). I oczywiście część działań będzie się pokrywać, bo są takie rzeczy dobre zawsze (np. ograniczenie stresu), ale jednak są różnicę.
W FHA dążymy do tego, żeby zwiększyć ilość energii dostępnej dla organizmu (więcej kcal), a w PCOS raczej idziemy w stronę zrównoważonej ilości kcal (lub np. w io potrzeba raczej mniej kcal).
W PCOS aktywność fizyczna jest jak najbardziej pożądana, w FHA trzeba z nią mocno uważać.
Dużą pułapką jest to, że w FHA też mamy do czynienia z występowaniem policystycznych jajników w USG (PCO), ale nie jest to PCOS. Dlatego przy braku miesiączki i występowaniu PCO lekarz często mylnie diagnozuje PCOS (bo jest to zgodne z Kryteriami Rotterdamskimi rozpoznania PCOS).
Jeśli więc usłyszysz na wizycie, że masz PCOS i jeszcze na dodatek “To PCOS, więc musi Pani schudnąć”, a prawdziwym problemem jest FHA, a nie PCOS, to takim działaniem możesz sobie jeszcze bardziej zaszkodzić 🙈
Co możesz zobaczyć w wynikach badań w FHA?
- Niski estradiol, np. poniżej wartości referencyjnych laboratorium lub nawet niewykrywalny.
- Niskie LH i często również niskie FSH
- Stosunek LH / FSH w okolicach 0,5-0,6 lub blisko tych wartości
- Niskie lub w normie androgeny
- Niska insulina (w granicach dolnych wartości referencyjnych)
- Niski cholesterol (<160) lub trójglicerydy
Objawy FHA:
- nieregularne miesiączki lub ich brak
- duże wahania nastrojów,
- suchość pochwy,
- świąd i pieczenie w okolicach pochwy,
- problemy ze snem,
- obniżone libido,
- zmniejszona masa kostna i większe ryzyko złamań kości!
- nieregularność miesiączek i ich zanik,
- problemy z koncentracją,
- uderzenia gorąca.
NIE MASZ OKRESU – JAK DZIAŁAĆ?
Dopiero wiedząc dokładnie co się u Ciebie dzieje możesz działać przyczynowo i przywrócić regularne miesiączki. Ważne też, żebyś zrozumiała istotę tego zaburzenia. Zwykłe rady w stylu: ,,trzeba jeść więcej”, to może być za mało. Na pewno musisz dopasować strategię do siebie i dobrze się wczuć w swój organizm.
Jeszcze raz to podkreślę – działaj przyczynowo!
Całe postępowanie co robić i jak działać w FHA, aby odzyskać miesiączki i zdrowie, omówiłam na webinarze ,,Odzyskaj miesiączki i pożegnaj FHA!”.
Webinar jest dla Ciebie, jeśli:
- masz zdiagnozowane FHA (czynnościowy podwzgórzowy zanik miesiączki)
- nie masz miesiączki już od wielu miesięcy
- Twoje miesiączki nadal są nieregularne i/lub zanikają co jakiś czas
- odchudzałaś się i wtedy zaniknęła Twoja miesiączka
- masz niską masę ciała i/lub niski poziom tkanki tłuszczowej i masz problemy z miesiączką
- jesteś kobietą aktywną fizycznie i nie masz miesiączki lub pojawia się bardzo rzadko
- Twoja miesiączka zaniknęła po doświadczeniu traumy lub silnego stresu
- w wynikach badań masz niskie estrogeny i / lub niskie FSH i LH (lub stosunek LH / FSH <0,5)
- nie możesz zajść w ciążę a jednocześnie spełniasz jedno z powyższych kryteriów
- jesteś trenerem personalnym lub dietetykiem i chcesz lepiej zrozumieć, jak możesz pomóc swoim pacjentkom / klientkom
PODSUMOWANIE – dlaczego nie masz okresu
Mam nadzieję, że dzięki temu artykułowi lepiej rozumiesz FHA i wiesz już w jakim jesteś miejscu. Starałam Ci się tutaj nakreślić temat FHA również z mojej perspektywy pracy z pacjentkami, którym pomogłam odzyskać okres. Na pewno nie zależało mi na tym, żebyś znalazła tutaj jedynie „suchy tekst”, bez praktyki.
FHA jest trudnym zaburzeniem. Przede wszystkim trudnym do diagnostyki, ale też trudnym w postępowaniu. Dlatego cieszę się, że trafiłaś na ten artykuł! Trzymam za Ciebie kciuki i do zobaczenia na webinarze!
https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/071/original/68-74.pdf
Carmina, E., Fruzzetti, F., & Lobo, R. A. (2017). Features of polycystic ovary syndrome (PCOS) in women with functional hypothalamic amenorrhea (FHA) may be reversible with recovery of menstrual function. Gynecological Endocrinology, 34(4), 301–304.
Robin G, Gallo C, Catteau-Jonard S, Lefebvre-Maunoury C, Pigny P, Duhamel A, Dewailly D. Polycystic Ovary-Like Abnormalities (PCO-L) in women with functional hypothalamic amenorrhea. J Clin Endocrinol Metab. 2012 Nov;97(11):4236-43. doi: 10.1210/jc.2012-1836. Epub 2012 Sep 4. PMID: 22948766.
Roberts RE, Farahani L, Webber L, Jayasena C. Current understanding of hypothalamic amenorrhoea. Ther Adv Endocrinol Metab. 2020 Jul 30;11:2042018820945854. doi: 10.1177/2042018820945854. PMID: 32843957; PMCID: PMC7418467.
