Żelazo jest jednym z najważniejszych minerałów dla kobiet. Jest kluczowe dla m.in dla prawidłowej pracy tarczycy, regularnych cykli miesiączkowych, owulacji, zajścia w ciąże i utrzymania ciąży, ale także odpowiada za zdrową skórę i jest niezbędne dla regeneracji skóry (co jest kluczowe u pacjentek z trądzikiem). W dzisiejszym artykule przyjrzymy się wpływowi żelaza na cykl miesiączkowy kobiety i na samą miesiączkę.
Czym jest niedobór żelaza i jaki ma wpływ na miesiączkę?
Niedobór żelaza to stan, gdy wyczerpują się zapasy żelaza w naszym organizmie. Białkiem, które odzwierciedla ilość zapasów żelaza jest ferrytyna. Obecnie uważa się, że jeśli poziom ferrytyny badanej w surowicy jest niższy niż 30 ng/ml to mamy do czynienia z niedoborami żelaza.
Ważne, aby zaznaczyć, że niedoborowi żelaza nie musi towarzyszyć anemia. Anemia jest stanem, w którym spada liczba erytrocytów lub ilość hemoglobiny w nich. Mimo że niedobory żelaza nie zawsze oznaczają anemię, też powinny być zaadresowane, bo każdy niedobór silnie wpływa na pracę naszego organizmu.
Jakie są objawy niedoboru żelaza?
Do najczęstszych objawów niedoboru żelaza należą:
- brak energii i uczucie ciągłego zmęczenia
- wypadające włosy
- łamliwe paznokcie
- trudno gojące się zmiany skórne
- bóle głowy i tzw. “mroczki” przed oczami
- duża senność ale też zaburzenia snu i gorsza regeneracja nocna
- pękanie kącików ust
- niska odporność i częste infekcje (w tym infekcje intymne)
- zimne dłonie i stopy
- nieregularne miesiączki
- zaburzenia owulacji (jej brak lub rzadka owulacja)
- poronienia
- niepłodność
- obfite miesiączki.
Jak niedobór żelaza wpływa na zdrowie kobiet?
Żelazo zdecydowanie wpływa na zdrowie kobiet i jest dla nich szczególnie ważne. Zwracam szczególną uwagę na ostatni wymieniony wyżej objaw. Mało kto wie, ale niedobory żelaza wiążą się same w sobie z obfitymi miesiączkami. Mamy tu do czynienia z błędnym kołem – obfite miesiączki zależą od niedoborów żelaza, a podczas nadmiernych krwawień kobieta traci się dużo żelaza, co wpływa na pogłębianie jego niedoborów.
Niedobory żelaza prowadzą także do zaburzonego przepływu krwi do jajników i macicy, a to dalej może powodować pogorszenie jakości komórki jajowej i np. obniżenie stężenia progesteronu, problemy z utrzymaniem ciąży czy po prostu objawy niedoboru progesteronu.
Niska ferrytyna związana jest także z rozwojem PMS, głównie objawów związanych ze zmęczeniem, bólami głowy i mgłą mózgową. Niedobory żelaza to również gorzej pracująca tarczyca, więc sytuacja niskiego poziomu tyroksyny, którą badamy w krwi jako FT4. Pacjentki z niższą ferrytyną (<30 ng/ml) miały również wyższe przeciwciała tarczycowe – ATG i ATPO, co oznacza większy stan zapalny.
Niedobory żelaza sprzyjają także akumulacji w organizmie metali ciężkich oraz zaburzają naturalny detoks w wątrobie. Zaburzony detoks w wątrobie może prowadzić do rozwinięcia dominacji estrogenowej i do dalszych konsekwencji zdrowotnych.
To jak działać w dominacji estrogenowej znajdziesz w kursie: Działaj z dominacją estrogenową.
Kurs: Działaj z dominacją estrogenową (szkolenie)
Czy wiesz, że być może należysz do kobiet, które mają problem z dominacją estrogenową?
Masz trądzik? Odczuwasz ból piersi przed miesiączką? Masz obfite / bolesne miesiączki? Puchniesz? Masz migrenowe bóle głowy? Co miesiąc przed okresem przeżywasz katusze związane z PMS? Masz mięśniaki macicy czy torbiele w piersiach?
Zapraszam Cię do kompleksowego kursu: Działaj z dominacją estrogenową, dzięki któremu dowiesz się co to jest dominacja estrogenowa, jak ją zdiagnozować, jakie ma przyczyny i co zrobić, żeby się jej pozbyć.
Jak dbać o poziom żelaza podczas miesiączki?
Jako że nawet 40% kobiet w Europie boryka się z niedoborami żelaza, warto na co dzień dbać, aby dostarczać z pożywieniem odpowiednią ilość tego pierwiastka. Nie wystarczy jedynie dbać o żelazo w trakcie miesiączki. Dlatego zachęcam, aby faktycznie podejść do tego tematu poważnie. Często obserwuję w swojej praktyce, że uporanie się z niedoborami żelaza przynosi ogromną różnicę w stanie zdrowia moich pacjentek.
Jakie produkty są bogate w żelazo?
Na pewno polecam sięgać po wołowinę chociaż 1-2 x tygodniu (najlepiej dobrej jakości – ekologiczną lub z dobrych sklepów mięsnych) oraz po podroby. Wątróbka gęsia i kacza mają aż 30 mg żelaza w 100g, a wątróbka kurza 9 mg żelaza (też dużo!). Są to produkty bezkompromisowe, jeśli chodzi o wsparcie w naturalnym leczeniu niedoborów żelaza.
Poza tym, można się wspomóc koktajlem żelazowym, na którego przepis znajdziesz na moim instagramie. Taki koktajl powinien się pojawiać nawet 3-4 x tygodniu.
Poza tym należy włączać inne źródła żelaza: nasiona roślin strączkowych, tj. ciecierzyca, fasola, soczewica lub makarony ze stączków, pestki dyni, sezam, kaszę gryczaną, kaszę jaglaną, warzywa kapustne – tj. brokuł, jarmuż, brukselka, kapusta włoska. Nie polecam szpinaku, który nie jest dobrym źródłem żelaza ze względu na ogromną ilość substancji antyodżywczych.
Jak poprawić wchłanianie żelaza z pokarmów?
Na pewno obecność białka zwierzęcego w diecie (mięso, nabiał, jajka) poprawia kwaśność żołądka co sprzyja wchłanianiu żelaza. Po posiłku warto zjeść dodatkowe źródło witaminy C lub przyjąć ją w suplementacji. Kiszonki, tj. ogórki kiszone czy kapusta kiszona również poprawiają wchłanianie. Co ciekawe, ale również cebula i czosnek mają substancje korzystne dla wchłaniania żelaza.
Czynnikiem poprawiającym wchłanianie żelaza jest też białko laktoferyna. Polecam ją firmy Norsa Pharma, gdyż na niej pracuję najczęściej w praktyce i sprawdz się świetnie (KasiaB10 daje -10%).
Jakie inne czynniki mogą wpływać na poziom żelaza w organizmie?
Najczęściej w swojej praktyce obserwuję, że niedobory żelaza i niska ferrytyna związane są z problemami z wchłanianiem w jelitach na skutek infekcji Helicobacter pylori czy pasożytniczych.
Pamiętajmy, że diagnostykę przewodu pokarmowego prowadzimy jedynie w specjalistycznych laboratoriach tj. Allergen. Z tego właśnie powodu zdecydowałam się na współpracę z tym laboratorium i na wszystkie badania, w tym na badanie Pasożyty Kompleks i antygen z kału, z moim kodem KB10 jest -10%.
Kolejnymi przyczynami jest np. celiakia (która może zacząć się manifestować nawet dopiero u dorosłych), niedokwaśność żołądka (np. jako skutek przyjmowania leków zobojętniających soki żołądkowe, czyli tzw. IPP) czy infekcja Candidą.
Oczywiście bardzo często niedobory żelaza wiążą się z niedoborową dietą. Jeśli chcesz popracować nad dietą, to polecam Ci moje jadłospisy, które są odpowiednio zbilansowane, tak, aby dostarczać wszystkiego co najważniejsze dla zdrowia hormonalnego kobiet.
Na poziom żelaza w organizmie może wpływać również picie herbaty i kawy bezpośrednio po posiłkach, co jest silnym czynnikiem ograniczającym wchłanianie żelaza! Nie powinno się tak robić, jeśli chcemy wyjść z niedoborów żelaza. Należy utrzymać choć 40 – 60 min przerwy między posiłkami a kawą czy herbatą. Osobiście moim pacjentkom nie polecam pić w okolicy posiłków także ziół.
Suplementacja żelaza – kiedy jest konieczna?
W swojej praktyce bardzo rzadko polecam suplementację żelazem, z tego powodu, że niska ferrytyna ma swoje przyczyny. Najpierw trzeba ją zidentyfikować, a potem działać. Nie może być takiej sytuacji, że mimo suplementacji żelazem ferrytyna nie rośnie! To zdecydowanie świadczy o tym, że jest jakiś grubszy problem i trzeba go znaleźć.
Niestety, ale suplementacja żelazem, zwłaszcza >3 miesięcy i dużymi dawkami >80 mg / dzień jest niebezpieczna dla zdrowia naszych jelit i wtórnie może spowodować jeszcze gorsze wchłanianie żelaza na skutek dysbiozy jelitowej. Więc do suplementacji żelazem polecam podchodzić ostrożnie.
Oczywiście są sytuacje, w których należy wprowadzić suplementację. Są to np. kobiety w ciąży z niedoborami żelaza (o żelazie decyduje lekarz) czy osoby z bardzo niską ferrytyną (np. <10 ng/ml) gdzie trzeba ratować organizm.
Jednak zawsze suplementacja żelazem MUSI przebiegać z probiotykoterapią, np. probiotykami Lactibiane (KasiaB15 – 15%), laktoferyną (np. Lactoferrin orsa Pharma) i inną ochroną jelit jeśli potrzeba (np. maślanem sodu UNS Forte czy Nucleobitin Norsa Pharma – do obu firm obowiązuje kod w ramach współpracy: KasiaB10).
Jakie są skutki uboczne suplementacji żelaza?
Skutki uboczne obejmują przede wszystkim zaparcia, ale prawidłowa probiotykoterapia, np. wspomnianymi wyżej probiotykami Lactibiane i laktoferyną znacznie ogranicza ryzyko pojawienia się zaparć. Przy stosowaniu żelaza mogą pojawić się również bóle brzucha, nudności, ciemny kał. Przesadna suplementacja żelazem może prowadzić do nasilenia stanu zapalnego, co może również negatywnie się odbić na samopoczuciu i pogłębieniu problemów.
Podsumowanie
Temat niedoborów żelaza jest szczególnie ważny dla kobiet, a samo żelazo jest jednym z bardziej niedoborowych pierwiastków. Przez to, że niska ferrytyna może prowadzić do wielu problemów ze zdrowiem kobiet warto dbać na co dzień, aby budować zapasy żelaza i przeciwdziałać tym problemom.
Bibliografia:
Dainty JR, Berry R, Lynch SR, Harvey LJ, Fairweather-Tait SJ. Estimation of dietary iron bioavailability from food iron intake and iron status. PLoS One. 2014 Oct 30;9(10):e111824. doi: 10.1371/journal.pone.0111824. Erratum in: PLoS One. 2024 Dec 20;19(12):e0316371. doi: 10.1371/journal.pone.0316371. PMID: 25356629; PMCID: PMC4214798.
Munro MG, Mast AE, Powers JM, Kouides PA, O’Brien SH, Richards T, Lavin M, Levy BS. The relationship between heavy menstrual bleeding, iron deficiency, and iron deficiency anemia. Am J Obstet Gynecol. 2023 Jul;229(1):1-9. doi: 10.1016/j.ajog.2023.01.017. Epub 2023 Jan 24. PMID: 36706856.
Chavarro JE, Rich-Edwards JW, Rosner BA, Willett WC. Iron intake and risk of ovulatory infertility. Obstet Gynecol. 2006 Nov;108(5):1145-52. doi: 10.1097/01.AOG.0000238333.37423.ab. PMID: 17077236.
Garofalo V, Condorelli RA, Cannarella R, Aversa A, Calogero AE, La Vignera S. Relationship between Iron Deficiency and Thyroid Function: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2023 Nov 15;15(22):4790. doi: 10.3390/nu15224790. PMID: 38004184; PMCID: PMC10675576.